Nếu bạn đang quan tâm đến kiến trúc nhà cổ truyền Việt Nam, chắc hẳn bạn đã từng nghe về kết cấu bộ vì nhà gỗ kẻ truyền. Đây là một trong những yếu tố quan trọng nhất của một ngôi nhà gỗ cổ truyền, giúp tạo nên sự chắc chắn và bền vững cho ngôi nhà. Bài viết này sẽ giới thiệu chi tiết về kết cấu bộ vì nhà gỗ kẻ truyền, các loại bộ vì phổ biến, cách làm và ý nghĩa của nó trong văn hóa truyền thống Việt Nam.
Các Cấu Kiện Chính Của Bộ Vì Nhà Gỗ Kẻ Truyền
Bộ vì nhà gỗ kẻ truyền là hệ thống khung gỗ chịu lực chính của ngôi nhà, bao gồm các cột, xà, kẻ, rường, con lợn, rường cụt… Các bộ phận của bộ vì được liên kết với nhau bằng mộng, tạo thành một kết cấu chắc chắn và bền vững.
Cột Cái
Là cột chính của bộ vì, được đặt ở chính giữa. Cột cái thường có kích thước lớn nhất trong các cột của bộ vì, có vai trò chịu lực chính cho mái nhà.
Cột Con
Là cột phụ của bộ vì, được đặt ở hai bên cột cái. Cột con có kích thước nhỏ hơn cột cái, có vai trò đỡ các xà ngang và kẻ.
Cột Hiên
Cột hiên nằm ở vị trí ngoài cùng của bộ vì, có chiều cao thấp nhất, nằm bên ngoài hiên nhà.
Xà
Là thanh gỗ nằm ngang, được đặt trên các cột cái và cột con. Xà có vai trò liên kết các cột với nhau và đỡ các rường.
Kẻ
Là thanh gỗ chéo, được đặt giữa các cột cái và xà. Kẻ có vai trò tăng độ cứng vững cho bộ vì và giúp mái nhà chịu được gió bão.
Rường
Là thanh gỗ dài, được đặt trên các xà và kẻ. Rường có vai trò đỡ các hoành mái và mái nhà.
Con Lợn
Là thanh gỗ ngắn, được đặt giữa các rường. Con lợn có vai trò tăng độ cứng vững cho mái nhà.
Rường Cụt
Là thanh gỗ ngắn, được đặt ở hai đầu mái nhà. Rường cụt có vai trò đỡ các hoành mái và mái nhà ở hai đầu.
Các Loại Bộ Vì Nhà Gỗ Kẻ Truyền
Có nhiều loại bộ vì nhà gỗ kẻ truyền khác nhau, được phân biệt theo số lượng cột cái, số lượng gian nhà,… Một số loại bộ vì phổ biến như sau:
Bộ Vì Nhà 3 Gian 2 Chái
Là loại bộ vì thường được sử dụng cho nhà 3 gian 2 chái. Bộ vì này có 2 cột cái, 4 cột con và 2 cột hiên.
Bộ Vì Nhà 5 Gian 2 Chái
Là loại bộ vì thường được sử dụng cho nhà 5 gian 2 chái. Bộ vì này có 3 cột cái, 6 cột con và 2 cột hiên.
Bộ Vì Nhà 7 Gian 2 Chái
Là loại bộ vì thường được sử dụng cho nhà 7 gian 2 chái. Bộ vì này có 4 cột cái, 8 cột con và 2 cột hiên.
Cách Làm Bộ Vì Nhà Gỗ Kẻ Truyền
Để làm bộ vì nhà gỗ kẻ truyền, các nghệ nhân thợ mộc phải lựa chọn những loại gỗ tốt, có độ cứng và độ bền cao. Các loại gỗ thường được sử dụng để làm bộ vì nhà gỗ kẻ truyền bao gồm gỗ lim, gỗ mít, gỗ dổi, gỗ xoan…
Sau khi lựa chọn được gỗ, các nghệ nhân thợ mộc sẽ tiến hành chế tác các cấu kiện của bộ vì. Các cấu kiện của bộ vì được chế tác rất cẩn thận, tỉ mỉ để đảm bảo độ chính xác cao.
Khi các cấu kiện của bộ vì đã được chế tác xong, các nghệ nhân thợ mộc sẽ tiến hành lắp dựng bộ vì. Bộ vì được lắp dựng theo nguyên tắc từ dưới lên trên, từ trong ra ngoài. Các cấu kiện của bộ vì được liên kết với nhau bằng mộng, tạo thành một kết cấu chắc chắn và bền vững.
Ý Nghĩa Của Bộ Vì Nhà Gỗ Kẻ Truyền
Bộ vì nhà gỗ kẻ truyền không chỉ có ý nghĩa về mặt kết cấu, mà còn có ý nghĩa về mặt thẩm mỹ. Bộ vì nhà gỗ kẻ truyền được chạm khắc tinh xảo, tạo nên vẻ đẹp độc đáo cho ngôi nhà.
Bộ vì nhà gỗ kẻ truyền còn là biểu tượng của văn hóa truyền thống Việt Nam. Nó thể hiện sự khéo léo, tỉ mỉ và tinh thần sáng tạo của người Việt Nam.
Kết Luận
Kết cấu bộ vì nhà gỗ kẻ truyền là một trong những yếu tố quan trọng nhất của kiến trúc nhà cổ truyền Việt Nam. Nó đóng vai trò không chỉ về mặt kết cấu, mà còn về mặt thẩm mỹ và ý nghĩa văn hóa. Hi vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về kết cấu bộ vì nhà gỗ kẻ truyền và sự quan trọng của nó trong kiến trúc nhà cổ truyền Việt Nam.